Spółka jawna jest podstawowym typem handlowej spółki osobowej. Spółka jawna może po zarejestrowaniu, we własnym imieniu nabywać prawa rzeczowe, w tym własność nieruchomości, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Wspólnikami w spółce jawnej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne – a więc również inne spółki. Co do zasady, decyzje w spółce jawnej podejmowane są w drodze uchwał wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki.
Spółka jawna – zalety i wady
Za zobowiązania spółki jawnej odpowiedzialność ponoszą wszyscy wspólnicy solidarnie ze spółką całym swym majątkiem bez ograniczenia. Jednak zaletą spółki jawnej, w porównaniu np. do formy zwykłej spółki cywilnej, z uwagi na konieczność uzyskania wpisu do KRS, jest większa transparentność a co za tym idzie wiarygodność biznesowa tej formy prowadzenie działalności.
Atutem jest też brak wymogu zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego, stąd do jej zawiązania wystarczy sporządzenie umowy np. w kancelarii prawnej przez radcę prawnego czy adwokata. Spółka jawna nie jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób prawnych CIT. Dochód spółki jawnej opodatkowany jest na poziomie wspólników podatkiem od osób fizycznych PIT lub podatkiem od osób prawnych CIT, w zależności od formy opodatkowania wspólnika.
Zakładanie spółki jawnej krok po kroku –umowa spółki jawnej i jej firma
Zakładanie spółek jawnych i zasady ich funkcjonowania regulują przepisy art. 22 – 85 Kodeksu spółek handlowych. Pierwszym etapem zakładania spółki jawnej jest zawarcie umowy przez wspólników. Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa spółki jawnej powinna określać co najmniej firmę (nazwę spółki jawnej) i siedzibę spółki, wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki oraz czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska (w przypadku wspólników będących osobami fizycznymi) lub nazwy (w przypadku wspólników będących osobami prawnymi) wszystkich wspólników lub nazwisko albo firmę jednego wspólnika albo nazwisko lub firmę kilku wspólników oraz dodatkowo oznaczenie „spółka jawna”.
Wkłady i związane z nimi kwestie podatkowe
Jeśli spółka jawna ma prowadzić działalność gospodarczą, istotnym elementem będzie zasilenie spółki w kapitał. Może się to odbyć za pomocą wniesienia do spółki wkładów przez wspólników. Określenie w umowie spółki wysokości i rodzaju wnoszonych wkładów jest bardzo istotne, ponieważ wkłady stanowią majątek spółki, a w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe.
Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Wszelkie prawa jakie wniesie wspólnik do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę. Należy wskazać, iż udział kapitałowy wspólnika odpowiada rzeczywistości wniesionego wkładu. Majątek spółki stanowi mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę już w czasie jej trwania.
Zdarza się, że wspólnicy z uwagi na różnorodność co do rodzaju i wysokości wnoszonych wkładów mają kłopot z właściwym ich określeniem i przyporządkowaniem. Mając więc na uwadze fakt, że wspólnik spółki jawnej, który wniesie choćby minimalny wkład do spółki odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie z pozostałymi wspólnikami, których wkłady mogą być wyższe, warto umowę spółki sporządzać w oparciu o doradztwo prawne radcy prawnego lub adwokata.
Z uwagi także na fakt, że spółka jawna jest podmiotem transparentnym podatkowo, a wkłady wspólników mogą stanowić koszt uzyskania przychodu wspólnika np. przy likwidacji spółki, czynność wniesienia wkładów do spółki dobrze jest skonsultować z księgowym lub przekazać do analizy do biura rachunkowego. Ujęcie podatkowe tej transakcji może mieć bowiem znaczenie w rozliczeniu podatkowym każdego wspólnika.
Przedmiot działalności, sposób reprezentacji i podział zysku
Umowa spółki jawnej powinna określać przedmiot działalności gospodarczej oraz wskazywać czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony. W praktyce umowa spółki jawnej określa szereg kwestii, które warto uszczegółowić na samym początku działania spółki.
Do prowadzenia spraw spółki od samego początku niezbędne będzie ustalenie takich elementów jak zasady reprezentacji i prowadzenie spraw w spółce, sposób podziału zysku czy podziału majątku w razie likwidacji spółki itp. Warto w tej kwestii skorzystać z doradztwa kancelarii prawno-podatkowej i określić najważniejsze elementy działalności spółki przy wsparciu radcy prawnego, księgowego, czy doradcy podatkowego.
Rejestracja spółki jawnej w KRS
Ostatnim, aczkolwiek bardzo istotnym, etapem tworzenia spółki jawnej jest zarejestrowanie spółki w rejestrze przedsiębiorców (Krajowym Rejestrze Sądowym). Spółka jawna, jako spółka osobowa, powstaje bowiem dopiero z chwilą jej wpisania do KRS.
Zgłoszenie spółki powinno zawierać dane określone ściśle w kodeksie spółek handlowych i ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym. Ewentualne błędy formalne czy nieprawidłowo napisany lub złożony wniosek o wpis spółki, będzie skutkował opóźnieniem w rejestracji.
Takie opóźnienia, w zależności od szybkości działania referendarza w KRS, mogą trwać nawet kilka miesięcy. Spółka w tym czasie nie będzie mogła podejmować żadnych czynności gospodarczych. Powierzenie dokonania zgłoszenia spółki do KRS radcy prawnemu lub adwokatowi, zwykle eliminuje nieprawidłowości.
Od 13 października 2019 r., w ramach przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, wszystkie spółki prawa handlowego, które podlegają obowiązkowemu wpisowi do KRS, podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu danych dotyczących beneficjentów rzeczywistych do prowadzonego przez Ministra Finansów Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.